شرح وظائف اداره امور ایرانیان

1- امور مربوط به نظام وظیفه – معافیت ها
         
الف )  معافیت و شرایط آن 
 معافیت های در نظر گرفته شده از طرف سازمان وظیفه عمومی  نیروی انتظامی  مشمولانی را در بر می گیرد که :
اولا : غیبت سربازی نداشته  و بلافاصله پس از ورود به سن مشمولیت و قبل از فراخوان اعزام در این خصوص اقدام و حائز شرایط در نظر گرفته شده از سوی سازمان وظیفه عمومی باشند و یا اینکه در طول مدت زمان غیبت حائز شرایط بوده باشند . 
ثانیا :  مشمول فاقد برادر بالای سن قانونی باشد .

انواع معافیتها عبارتند از : 
مشمولانی که تنها پسر یا نوه بالای 18 سال سالم بوده و دارای هریک از شرایط زیر باشند می توانند از معافیت  کفالت استفاده نمایند :

1- پدر بالای 65 سال سن .  
2-  پدر کمتر از 65 سال  و نیازمند مراقبت بنا به تایید شورای پزشکی وظیفه عمومی.
3-  مادر فاقد همسر 
4-  جد ( پدربزرگ پدری و مادری ) فاقد فرزند پسر و نیازمند مراقبت به تایید شورای پزشکی  وظیفه عمومی . 
5-  جده ( مادر بزرگ پدری و مادری ) فاقد همسر و فرزند پسر سالم بالای 18 سال .
6-  برادر بیش از 18 سال سن و فاقد پدر، همسر و فرزند و نیازمند مراقبت .
7- خواهر بیش از 18 سال سن و فاقد همسر، و فرزند و نیازمند مراقبت.
8- خواهر مجرد فاقد پدر تا 24 سال تمام .
9-  برادر یا خواهر صغیر زیر 18 سال سن و فاقد پدر.
10-  قانون جامع حمایت از حقوق معلولان .

 معافیت کفالت

مراحل رسیدگی به درخواست مشمولان واجد شرایط برای اخذ معافیت کفالت به شرح ذیل  
می باشد :

1- در صورتیکه مشمول در خارج و افرادی که وی مدعی کفالت آنان است در داخل کشور حضور داشته باشند، نمایندگی سیاسی ، کنسولی ایران در کشور محل اقامت تقاضانامه  مشمول که نوع معافیت درخواستی در آن قید گردیده را تایید و به وزارت امورخارجه ارسال تا برای رسیدگی به سازمان وظیفه عمومی ارائه گردد. معاونت مشمولان و امور معافیتها  نیز مدارک را برای رسیدگی در شهرستان محل سکونت فردی که مشمول مدعی کفالت وی می باشد، به معاونت وظیفه عمومی استان مربوطه ارسال  می دارد که از آن پس رسیدگی همانند سایر مشمولان و بدون نیاز به حضور مشمول در هیئت رسیدگی انجام می شود.
2- چنانچه مشمول در داخل و افراد مورد نظر در خارج از کشور حضور داشته باشند نمایندگی سیاسی و کنسولی جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت ، مدارک مورد نظر  متناسب با نوع معافیت را با مراجعه افراد ذینفع  تکمیل و پس از تایید به وزارت امور خارجه  ارسال تا از آن طریق جهت رسیدگی به سازمان وظیفه عمومی ارائه گردد. بدیهی است درخواست اینگونه مشمولان نیز از طریق معاونت مشمولان و امور معافیتها به معاونت وظیفه عمومی استان ارسال تا در شهرستان محل سکونت  مشمول مورد رسیدگی قرار گیرد. در این صورت  نیازی به حضور بستگانی که مشمول مدعی کفالت آنان است در جلسات هیئت رسیدگی نمی باشد.
3-  چنانچه مشمول و سایر افراد مورد نظر در خارج از کشور حضور داشته باشند، مدارک لازم توسط نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور تکمیل و پس از تایید از طریق وزارت امور خارجه به سازمان وظیفه عمومی ارسال می گردد. پرونده اینگونه مشمولان پس از بررسی مدارک توسط معاونت مشمولان و امور معافیتها برای رسیدگی به مرکز وظیفه عمومی تهران بزرگ ارجاع می گردد و وکیل تعیین شده پیگیری های مربوطه را از آن طریق انجام خواهد داد.  مشمول در تعیین وکیل الزامی به  انتخاب آنان از بین دارندگان مدرک وکالت نداشته و می تواند بستگان یا دوستان مورد اعتماد خود را نیز بعنوان وکیل انتخاب نماید.
4-  مدارک قابل ارائه  برای مشمولان قید شده در بند 1  همانند سایر مشمولان، مدارک عنوان شده در دفترچه راهنمای خدمت وظیفه عمومی می باشند، که با تکمیل بخشهای مربوط در برگ درخواست معافیت کفالت ویژه ایرانیان ساکن در خارج از کشور به تایید نمایندگی رسیدگی کننده می رسد. در خصوص مشمولان قید شده در بندهای 2 و 3 علاوه بر مدارک در نظر گرفته شده و تکمیل بخشهای مربوط  در برگ درخواست معافیت کفالت ویژه ایرانیان  ساکن خارج از کشور که به تایید نمایندگی رسیدگی کننده می رسد. همچنین تعداد ازدواجهای احتمالی و تعداد فرزندان ذکور متولد شده در خارج از کشور که به تایید وزارت امور خارجه رسیده باشد می بایست ضمیمه پرونده گردد.

چنانچه بستگان مشمول که مدعی کفالت آنان است درخارج از کشور حضور داشته و لازمه برخورداری مشمول از معافیت اعلام نظر شورای پزشکی مبنی بر نیازمندی آنان به مراقبت می باشد  باید  مدارک بیماری را به نمایندگی مربوط ارائه و در صورت تایید آن توسط مراکز درمانی معتبر ، پرونده و مدارک توسط نمایندگی به نمایندگی های مجری  معاینات پزشکی ارسال خواهد شد . بدیهی است با اعلام  پزشکان معاین  ( معاینه کننده ) معتمد مستقر در حوزه رسیدگی نمایندگی مجری معاینات پزشکی این افراد باید به محل تعیین شده در خارج از کشور مراجعه و مورد معاینه قرار گیرند تا نظریه پزشک معاین برای رسیدگی از طریق وزارت امور خارجه به سازمان وظیفه عمومی تحویل شود .

رسیدگی به وضعیت پزشکی :

مشمولانی که دارای بیماری بوده و رسیدگی به وضعیت آنان نیازمند اعلام نظر شورای پزشکی  می باشد باید به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت مراجعه و درخواست خود را ارائه نمایند در این صورت چنانچه نمایندگی مجری معاینه پزشکی باشد مشمول را به پزشک معاین  ( معاینه کننده ) معتمد معرفی خواهد کرد تا پس از معاینه و اعلام نظر ، پرونده برای رسیدگی از طریق وزارت امور خارجه به سازمان وظیفه عمومی  ناجا  ارسال گردد و چنانچه نمایندگی مورد مراجعه، مجری معاینات پزشکی نباشد مدارک را به نمایندگی مجری ارسال که پس از بررسی مدارک و اعلام آن ، مشمول باید در نمایندگی مجری معاینات حضور یافته تا توسط پزشکان معاین معتمد معاینه و نظریه آنان برای رسیدگی از طریق وزارت امور خارجه به سازمان وظیفه عمومی ناجا ارسال گردد.
در هر حال رای شورای پزشکی می بایست به وزارت امور خارجه اعلام تا بطریق مقتضی  به اطلاع مشمولان ذینفع برسد در حال حاضر سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در مونیخ ( آلمان ) مجری معاینات پزشکی مشمولان و بستگان آنان می باشد.

تذکر :  افرادی که شرایط معافیت کفالت را نداشته باشند برگه اعزام به خدمت برای آنها صادر خواهد شد.

معافیت تحصیلی دانش آموزان مقیم خارج از کشور

مراحل رسیدگی به درخواست معافیت تحصیلی دانش آموزان ساکن خارج از کشور 
مشمولان دانش آموز شاغل به تحصیل در خارج از کشور که قبل از سن مشمولیت از کشور خارج شده باشند باید با اخذ گواهی اشتغال به تحصیل از مدرسه مربوط و تایید آن توسط نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت ، مدارک لازم را به مرکز امور بین الملل وزارت آموزش و پرورش  ارائه تا در صورت تایید ، از سازمان وظیفه عمومی ناجا درخواست صدور معافیت تحصیلی برای مشمول گردد.
سازمان وظیفه عمومی نیز مدارک دریافتی را بررسی و در صورت دارا بودن شرایط اقدام به صدور معافیت تحصیلی و ارسال آن به مرکز امور بین الملل وزارت آموزش و پرورش می نماید.
افرادی که قبل از سن مشمولیت از کشور خارج و مقطع متوسطه را با اخذ معافیت تحصیلی دانش آموزی در  خارج از کشور به پایان رسانیده باشند و یا کسانی که قبل از سن مشمولیت درخارج از کشور دیپلم اخذ نموده باشند در صورت پذیرش در دانشگاه و مشروط بر آنکه غایب شناخته نشوند می توانند تا اخذ مدرک دکتری و در صورت پیوستگی تحصیل از معافیت تحصیلی استفاده نمایند  برای این منظور لازم است که گواهی اشتغال به تحصیل خود را از دانشگاه مربوط اخذ و پس از تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران آن را به وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری  یا وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی ارسال دارند تا در صورت معتبر بودن کشور، دانشگاه و مقاطع تحصیلی، از سازمان وظیفه عمومی ناجا درخواست صدور معافیت تحصیلی برای مشمول شود .
سازمان وظیفه عمومی ناجا نیز مدارک دریافتی را بررسی و در صورت دارا بودن شرایط اقدام به صدور معافیت تحصیلی و ارسال آن به وزارتخانه  متقاضی خواهد نمود . دانشجویان پس از اتمام هر مقطع  یکسال فرصت دارند تا درمقطع بعدی پذیرفته شده یا به کشور مراجعت نمایند.

معافیت موارد خاص ( خرید خدمت  سربازی )

 مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور در صورت داشتن شرایط زیر و با پرداخت مبلغ 10 میلیون تومان

می توانند از معافیت خدمت وظیفه عمومی استفاده نمایند :
1- قبل از تاریخ 29/12/1382 از کشور خارج شده باشند.
2- حداقل دو سال در خارج از کشور اقامت و سکونت داشته باشند .
3- در هرمرحله حداقل 9 ماه در خارج از کشور سکونت داشته باشند .

 چند نکته :

1- مبنای محاسبه اقامت دوساله در خارج از کشور ، بعد از سن 13 سالگی مشمول خواهد بود.
2- مشمولانی که از تاریخ ابلاغ اولیه مقررات فوق ( 4/11/1382 ) حداکثر سه سال قبل از سن مشمولیت وارد کشور شده اند، در شمول مقررات قرار می گیرند لیکن کسانی که قبل از تاریخ مذکور (4/11/1382 ) و در زیر سن مشمولیت وارد کشور شده باشند، در شمول این مقررات قرار نمی گیرند.
3- تایید اقامت و سکونت در خارج از کشور به عهده نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران ( سفارت و یا کنسولگری ها ) در کشورهای محل سکونت مشمولان می باشد و پس از آن 
می بایست به تایید وزارت امور خارجه  ( اداره کل امور ایرانیان خارج از کشور ) برسد .
4- معافیت مذکور شامل مشمولانی که به خدمت اعزام شده و فرار کرده اند نمی شود مگر آنکه به جرم فرار آنها رسیدگی شده و تسویه حساب ارائه نمایند .

 مدارک مورد نیاز :

1- گواهی سکونت حداقل دوسال در خارج از کشور که به تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران رسیده باشد.
2- 6 قطعه عکس رنگی  3*2 تمام رخ با زمینه کاملا سفید که مشخصات مشمول در پشت آن درج شده باشد .
3- دو نسخه فتوکپی برابر اصل از شناسنامه مشمول ( در صورتی که توضیحات داشته باشد از تمام  صفحات کپی ارائه شود ) .
4- در صورتی که معافیت از طریق وکیل قانونی پیگیری می شود، اصل وکالتنامه ، اصل شناسنامه و فتوکپی شناسنامه وکیل نیز باید ارائه شود .
5- گواهی آخرین مدرک تحصیلی ( در صورتی که مدرک تحصیلی در خارج از کشور اخذ شده باشد ترجمه رسمی آن باید ارائه گردد ).
6- کپی برابر اصل کارت ملی
7- کپی برابر اصل گذرنامه یا گذرنامه های مشمول که تردد با آنها انجام شده است .

 معافیت کفالت مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور

مراحل رسیدگی به تقاضای معافیت کفالت مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور :

1- مراجعه مشمول به نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در محل سکونت یا نزدیکترین نمایندگی در خارج از کشور .
2- تکمیل فرمهای مربوط و ارائه مدارک خواسته شده به نمایندگی .
3- ارسال کلیه مدارک از طریق دفتر نمایندگی به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران .
4- تایید مدارک ردیف سوم از سوی وزارت امور خارجه و ارسال آن به سازمان وظیفه عمومی ناجا .
5- بررسی مدارک، تکمیل پرونده و ارجاع آن به هیئت رسیدگی .
6- پرداخت هزینه مربوط به صدور کارت معافیت و تحویل کارت به مشمول.

 2) صدور انواع خروجی
 
1)  مجوز خروج مشمولان :
بر اساس مصوبه ستاد کل فرماندهی کل قوا  مشمولانی که قبل از پایان سال 1382 از کشورخارج  شده اند ، بشرط سکونت در  خارج از کشور می توانند از تسهیلات خروج مشمولان برای یکبار و حداکثر  سه ماه  اقامت در کشور برخوردار گردند .

2 ) صدور مجوز خروج دانش آموزی :
دانش آموزانی که به سن مشمولیت رسیده اند تا یکسال بعد از  آن،  بشرط تحصیل و تایید  آن توسط بخش کنسولی نمایندگیهای وزارت امور خارجه  می توانند با مجوز اداره کل امور 
بین الملل وزارت آموزش و پرورش و با هماهنگی  سازمان وظیفه عمومی از تسهیلات دو بار خروج از کشور استفاده نمایند.

3 ) صدور مجوز دانشجویان غیر تسهیلاتی  :
مشمولانی که قبل از  شهریور ماه  سال 1385 از کشور خارج و در یکی از دانشگاههای مورد تایید وزارتین  علوم، تحقیقات و فناوری و  بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی تحصیل 
می نمایند می توانند از مجوز خروج  دانشجویان غیر تسهیلاتی  دو بار در سال استفاده نمایند . 

3- جذب و معرفی متخصصین ( علمی ،فرهنگی ، فناوری و ... ) و نخبگان ایرانی به سازمانهای ذیربط
بمنظور بهره گیری از توان علمی هموطنان مقیم خارج از کشور و استفاده از خدمات آنان در جهت پیشرفت و تعالی  کشور و سهولت دسترسی  آنان به  دستگاههای ذیربط، اداره کل ایرانیان خارج از کشور  بعنوان مجری و هدایت کننده  نخبگان به نهادهای علمی و اجرائی نقش پل ارتباطی میان آنان را ایفا 
می نماید . لذا  هموطنان می توانند با مراجعه به نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت  خود و تکمیل فرمهای مربوطه ، نحوه و زمان ارائه خدمات را اعلام نمایند . نمایندگیها ضمن ثبت موارد نسبت به انتقال اطلاعات به اداره کل ایرانیان خارج از کشور اقدام می نمایند . پس از تبادل اطلاعات و هدایت  شورای عالی ایرانیان ریاست جمهوری و معرفی نخبگان به سازمانهای ذیربط  مراتب از طریق نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور  به اطلاع نخبگان  خواهد رسید.

4- پیگیری دعاوی و درخواستهای حقوقی ایرانیان خارج از کشور

بر اساس آئین نامه  تشکیل کارگروه  قضائی و حقوقی  شورای عالی  امور ایرانیان خارج از کشور توجه به کرامت و ارزش  والای انسانی ، برابری  آحاد ملت در برخورداری یکسان از حقوق و امنیت قضائی  از اصول  مصرحه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می باشد و اصل دوم ( بند6 ) ، اصل سوم ( بندهای 7،9،14،15،16 )  و اصول  نوزدهم  ، بیستم ، بیست و دوم ، بیست و سوم ، سی و چهارم  و سی و هفتم قانون اساسی تصریح به موارد مذکور دارد .

 از آنجا که شهروندان  مقیم خارج از کشور بعضا به دلیل موانع اداری قادر به حضور در محاکم قضائی داخل کشور برای دفاع از حقوق قانونی نمی باشند و موانع مذکور موجبات شائبه  تبعیض و  نقض حقوق شهروندی را فراهم می آورد، لذا  بمنظور دسترسی  شهروندان  مقیم خارج از کشوربرای حل و فصل پرونده های مطروحه در محاکم و پیگیری امور مربوطه ،  همچنین معاضدت حقوقی نسبت به مشکلات آنها  در اجرای دستور ریاست محترم جمهوری مبنی بر فراهم آوردن  سازو کار  لازم برای حمایت حقوقی از اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور  ، کارگروهی تحت عنوان " کارگروه قضائی و حقوقی ایرانیان  خارج از کشور "  تشکیل می شود .